Badania fokusowe w UX
Każda branża nakierowana na użytkownika musi dążyć do maksymalnej optymalizacji UX. W tym celu musi przeprowadzać badania. Bez nich niemożliwa byłaby ocena aktualnego doświadczenia użytkowników produktu, usługi czy aplikacji, a co za tym idzie, niemożliwy byłby rozwój projektu.
Specjaliści UX dysponują szeroką gamą metod badawczych, od dobrze przetestowanych i sprawdzonych, takich jak usability labs, po stosunkowo nowe, jak niemoderowane opinie internetowe. Jedną z takich metod są badania fokusowe, które skupiają się na wybranej grupie użytkowników i przeprowadzeniu z nimi wywiadu. Jak wygląda to w praktyce i jakie korzyści może przynieść dla UX danego projektu? Sprawdźmy!
Badanie fokusowe – co to jest?
Grupy fokusowe zostały sformalizowane jako metoda badań społecznych w latach 70. przez amerykańskiego socjologa Roberta K. Mertona. Jest to jakościowa technika badawcza, w której małe grupy ludzi są proszone o wyrażenie swoich opinii, pomysłów, myśli lub spostrzeżeń dotyczących danego produktu. Badanie fokusowe musi spełniać kilka kryteriów:
- grupa badawcza składa się z co najmniej 2 i nie więcej niż 10 osób;
- dyskusja trwa około 2 godzin;
- moderatorem jest specjalista w dziedzinie UX;
- grupa stworzona jest na podstawie konkretnych celów badania i reprezentuje szeroki przekrój potencjalnych odbiorców projektu.
Tematy dyskusji są zwykle z góry ustalone (zaleca się stworzenie kwestionariusza), a moderator stara się wydobyć i zrównoważyć punkty widzenia każdego uczestnika grupy.
Grupy fokusowe mają reputację forum generowania pomysłów i innowacyjnego myślenia. Teoria głosi, że słuchanie myśli oraz spostrzeżeń innych ludzi wyzwala nowe pomysły. Dlatego też grupy fokusowe są często wykorzystywane w branży UX do generowania pomysłów na ewentualne nowe produkty lub usługi (takie jak strony internetowe bądź aplikacje).
Uważa się również, że badania fokusowe zapewniają wgląd w opinie oraz bezpośredni kontakt z głosem konsumenta. Dlatego są często używane do walidacji koncepcji i pomysłów przed ich opracowaniem. W branży UX oznacza to wykorzystywanie grup fokusowych do zbierania informacji zwrotnych, odpowiedzi na nowy projekt lub prototyp, a także do wyboru określonego kierunku projektowego.
Zalety grup fokusowych
Grupy fokusowe stanowią cenną metodę zbierania opinii i uwag klientów na temat różnych pomysłów i koncepcji. Główne zadania, które pomagają realizować badania fokusowe, to:
- kreowanie i zbieranie pomysłów;
- badanie słownika konsumenckiego;
- analiza potrzeb użytkowników;
- zrozumienie postrzegania określonej kategorii towarów przez odbiorców docelowych;
- analiza reakcji odbiorców na proponowane rozwiązania.
Format wywiadów grupowych można w pewnym stopniu powielić, a zatem można je przeprowadzać w różnych regionach geograficznych, aby zapewnić dużą liczbę uczestników i dobre rozłożenie danych demograficznych. W ten sposób grupa fokusowa może zapewnić nieoceniony wgląd w to, kim naprawdę są Twoi odbiorcy.
Wady grup fokusowych
Grupy fokusowe spotkały się z pewną krytyką za ich niezdolność do wykluczenia „myślenia grupowego”, w którym niektórzy uczestnicy ulegają opiniom innych, bardziej dominujących osób i czują presję dostosowania się do nich. Warto też mieć na uwadze, że to, co ludzie mówią, często bardzo różni się od tego, co faktycznie robią, dlatego poleganie wyłącznie na grupach fokusowych może być mylące, gdy próbujemy odkryć prawdziwe zachowania klientów.
Kiedy grupy fokusowe to dobry pomysł?
Z racji, że nie jest możliwe obserwowanie ludzi używających produktu podczas badania fokusowego, metoda ta najlepiej sprawdza się w celu poznawania opinii i spostrzeżeń konsumentów. Informacje te są najbardziej przydatne na bardzo wczesnym etapie procesu projektowego. Grupa fokusowa może więc pomóc w rozstrzygnięciu, które aspekty projektu są pozytywne i budzą entuzjazm, a które nie są interesujące i spotkają się z negatywnym odbiorem. Jednak ze względu tendencyjny format interakcji grupowych wyniki wyłaniające się z badania fokusowego nie powinny być traktowane jako reprezentatywne dla danej grupy docelowej.
Format grupowy pozwala uczestnikom nie tylko opisywać swoje przemyślenia i opinie badaczowi, ale także dyskutować o nich między sobą. Dzięki temu można zobaczyć reakcje uczestników na pomysły, których mogliby nawet nie wziąć pod uwagę, gdyby byli sami. Chociaż oddala nas to od autentycznego zrozumienia tego, jak użytkownicy zareagują na produkt, może generować większą liczbę reakcji i pomysłów. W tym sensie grupa fokusowa może przypominać burzę mózgów: jeśli starasz się zmaksymalizować liczbę proponowanych pomysłów i nie martwisz się o to, czy wszystkie są wysokiej jakości, dobrym wyborem może być właśnie badanie fokusowe.
Wreszcie, grupa fokusowa może być stosunkowo niedrogą opcją, gdy alternatywą jest brak badań. Nie należy jednak zakładać niskich kosztów. Podobnie jak testowanie użyteczności za pomocą określonych narzędzi, zorganizowanie grupy fokusowej wymaga czasu na rekrutację, przeszkolonego moderatora i odpowiedniej przestrzeni. Rozmowa z dziesięcioma osobami w jednej grupie może być nie mniej kosztowna niż rozmowa z dwiema lub trzema osobami pojedynczo.
Badania fokusowe UX – podsumowanie
Metoda badań fokusowych może dostarczyć wiele cennych informacji o grupie docelowej, a także ciekawych inspiracji projektowych. Jednak z uwagi na swoją niedoskonałość i tendencyjność powinna być uzupełniana innymi technikami badawczymi. Z pewnością optymalnym rozwiązaniem jest monitorowanie UX zarówno za pomocą metod ilościowych, których wyniki będą konkretnymi liczbami, jak i jakościowych, które dadzą nam wgląd w to, jak myślą nasi potencjalni odbiorcy.
